معنای صلح دائمی برای اوکراین | پوتین و ترامپ از کی‌یف چه می‌خواهند؟

دونالد ترامپ به تازگی۱۰۰ روز اول ریاست جمهوری خود در آمریکا را به پایان رسانده است. علیرغم لاف‌های انتخاباتی او برای پایان دادن به جنگ اوکراین تنها در یک روز، او هنوز نتوانسته در جنگ اوکراین آتش‌بس برقرار کند، چه برسد به توافقی برای پایان دائمی این درگیری. به نظر می‌رسد دولت ترامپ اکنون که با واقعیت جنگ در اوکراین روبرو شده، امیدوار است که این هفته بتواند به گام‌های موثری برای پایان دادن به درگیری در اوکراین دست یابد، اما آتش بس دائمی در اوکراین در شرایط فعلی و کوتاه مدت چندان به واقعیت نزدیک نیست.

« مارکو روبیو»، وزیر امور خارجه آمریکا هم چند روز پیش درباره آتش بس در اوکراین با احتیاط حرف زد و گفت ما به آتش بس تا اندازه‌ای نزدیک هستیم، اما به اندازه کافی نزدیک نیستیم. وزیر خارجه آمریکا یک نکته دیگر هم افزوده و گفت که دولت ترامپ آماده است تا اگر مذاکرات آتش بس به نتیجه نرسد، به طور کلی از این پرونده کنار بکشد. با این حال، لحن واشنگتن پس از گفتگوی ۱۵ دقیقه‌ای ترامپ با ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین، در حاشیه مراسم تشییع جنازه پاپ فرانسیس، همچنان خوش‌بینانه است. دیدار ترامپ و زلنسکی در حاشیه مراسم تشییع پاپ اولین دیدار آنها از زمان درگیری لفظی و اختلاف شدیدشان در دفتر بیضی کاخ سفید بود. هر دو رئیس جمهور از این دیدار راضی بودند و گفتند که این دیدار سازنده بوده است و زلنسکی آن را به عنوان یک دیدار «تاریخی » ستود. ترامپ حتی پس از مرگبارترین حمله روسیه به پایتخت اوکراین در هفته گذشته، به طور نادری پوتین را مورد سرزنش قرار داد. رئیس جمهور آمریکا در صفحه اجتماعی Truth Social نوشت: « ولادیمیر، بس کن! » و گفت که از این حمله «راضی نیست». او همچنین پس از دیدار با زلنسکی در کلیسای سنت پیتر، روسیه را به تحریم تهدید کرد .

منظور ترامپ و پوتین از توافق آتش بس چیست؟

آن چه از روسیه شنیده می‌شود این است که شروط روسیه برای آتش بس کامل در اوکراین شامل موارد مشخصی از جمله عدم پیوستن اوکراین به ناتو، واگذاری بخش زیادی از مناطق محل درگیری در شرق اوکراین به روسیه، به رسمیت شناختن الحاق شبه جزیره کریمه توسط آمریکا و لغو تحریم‌های روسیه از سوی آمریکاست.

در مقابل موضع آمریکا این است که به اوکراین «ضمانت امنیتی مشخصی» از سوی کشورهای اروپایی و سایر کشورهای دوست اوکراین به عنوان ضامن آتش بس داده شود، اما جزئیات این ضمانت امنیتی مبهم است. علاوه بر این ضمانت امنیتی، کیف باید یک قرارداد معدنی با آمریکا امضا کند که نیمی از درآمد حاصل از منابع طبیعی آن را به آمریکا می‌دهد و اداره نیروگاه هسته‌ای زاپوریژژیا به آمریکا سپرده شود و این نیروگاه برق اوکراین و روسیه را تأمین خواهد کرد.

همچنین براساس توافق پیشنهادی روسیه، هیچ گونه پاسخگویی از سوی مسکو در قبال چرایی آغاز جنگ اوکراین وجود نخواهد داشت و هیچ غرامت مشخصی از سوی مسکو پرداخت نخواهد شد. شکی نیست که این یک معامله سخت برای اوکراین است. شاید خونریزی و جنگ متوقف شود، اما اوکراین نه تنها از این جنگ ضعیف تر بیرون خواهد آمد، بلکه به هیچ تضمین امنیتی معتبری نیز دست نخواهد یافت، زیرا واشنگتن از حمایت اروپایی‌ها در ضمانت امنیتی به اوکراین خودداری می‌کند. در واقع در این توافق اوکراین تنها طرفی است که امتیاز می‌دهد. علاوه بر این، اولین بار در تاریخ پس از جنگ دوم جهانی مرزهای اروپا با زور نظامی از نو ترسیم می‌شوند و این مرزها بر اثر جنگ تغییر می‌کنند.

معنای توافق صلح دائمی برای اوکراین

جنگ برای اوکراین در دو سال گذشته غیرقابل پیروزی و بدون دستاوردهای ملموس بوده است و در عمل هم از وعده‌های غرب برای حمایت از اوکراین خبری نیست. در واقع غرب در چند ماه گذشته فقط به صورت شفاهی و زبانی از اوکراین حمایت کرده و در عمل کشورهای اروپایی کاری برای توقف جنگ اوکراین به پیش نبرده‌اند. «بوریس بوندارف»، دیپلمات سابق روسیه نیز در سخنانی گفته است که اگر غرب در ابتدا موضع سختی در قبال روسیه اتخاذ می‌کرد و اوکراین مقدار لازم سلاح را دریافت می‌کرد، ممکن بود نیروهای روسی در سال ۲۰۲۲ از اوکراین خارج شوند، اما غرب کاری نکرد. این دیپلمات سابق همچنین گفته است که وعده عضویت اوکراین در ناتو نیز حماقت بار بود، زیرا واضح بود که مسکو هرگز اجازه چنین اتفاقی را نخواهد داد.

بررسی‌ها نیز نشان می‌دهد که در غرب امید زیادی به تحریم‌های اقتصادی علیه روسیه وجود داشت، اما این تحریم‌ها هرگز روسیه را به زانو درنیآورد. به علاوه، جنگ فرسایشی همیشه به نفع روسیه بوده است، به خصوص که متحدان غربی اوکراین نیز به صورت مستقیم وارد جنگ زمینی و هوایی نشدند.

در حال حاضر نیز بدون تضمین‌های امنیتی و یک «استراتژی قاطع» که تضمین کند آینده امنیتی اوکراین به کدام سو خواهد رفت، توافق مورد نظر آمریکا شاید چندان بادوام و با ثبات نباشد. توافق مورد نظر آمریکات احتمالاً به معنای پایان ریاست جمهوری زلنسکی هم خواهد بود و اوکراین را به دلیل این توافق به آشفتگی سیاسی خواهد کشاند، زیرا واگذاری قلمرو نیاز به اصلاح قانون اساسی و همه‌پرسی در اوکراین خواهد داشت.  در صورت آشفتگی سیاسی در اوکراین، روسیه نیز فرصت زیادی برای بهره‌برداری از این اختلافات و آشفتگی در اوکراین خواهد داشت و شاید حتی صحنه سیاسی اوکراین را به نفع روسیه تغییر کند.